-
1 pretium
pretium pretium, i n цена, стоимость -
2 pretium
pretium pretium, i n деньги -
3 pretium
ценность, цена, a) вообще стоимость чего-лб. на деньги (1. 63 pr. § 2 D. 35, 2. 1. 13 § 1 D. 50, 16. 1. 14 eod.);iusto pretio rem aestimare (см. iustus s. d.);
magni pretii esse (1. 7 § 3 D. 24, 1);
b) особ. цена при купле-продаже: emtio et venditio contrahitur, simulatque de pretio convenerit (pr. § 1. 2 I. 3, 23. Gai. III. 141 IV. 28. 1. 7 § 1 D. 18, 1. 1. 1 § 1 eod. cf. 1. 1 pr. D. 19, 4. 1. 4 pr. D. 12, 1. 1. 31 pr. D. 21, 1);
usurae pretii (1. 29 § 2 eod.);
ad pretium participandum sese venumdari pati (см. participate);
c) наградa, наемная плата = merces: pretium conductionis (1. 28 § 2 D. 19, 2);
operae (1. 52 § 2 eod. 1. 51 § 1. 1. 58 pr. eod);
vero pretio conducere (1. 10 § 2 D. 41, 2. 1. 2 § 24 D. 47, 8. 1. 6 § 3 D. 3, 2. 1. 1 § 5 D. 11, 3).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > pretium
-
4 pretium
, i n1) цена, стоимость, деньги;2) выкуп♦ pretio за деньги♦ pretium ob stultitiam ferre расплачиваться за глупость -
5 pretium
ī n.1) цена, стоимостьp. habēre C или in pretio esse L, O — быть в ценеmagni (parvi) pretii esse Pl, Ter, C etc. — дорого (дёшево) стоитьnon parvum p. accipere Ap — продать недёшевоin pretio p. nunc est O — ныне в цене лишь цена, т. е. одно лишь богатство и ценитсяerat operae p. Pt — дело стоило тогоmagno pretio C — дорогоparvo pretio C — дёшевоp. ob stultitiam ferre Ter — (по)платиться за свою глупость4) плата, вознаграждение (p. laboris C); награда (p. certaminis O); воздаяние, возмездие, наказание (p. ignaviae Pl)facere operae p. L — делать нечто стоящее труда или не напрасно (по)трудитьсяp. est (operis) T, Sil etc. — (это) стоит сделать -
6 Ílle crucém scelerís pretiúm tulit, híc diadéma
"Тому был возмездием за преступление крест, а этому - диадема", т. е. за одинаковое преступление один был распят на кресте, а другой получил царскую власть.Ювенал, "Сатиры", XIII, 100-105:Út sit mágna, tamén certé lent(a) íra deórum (e)st:Sí curánt igitúr cunctós puníre nocéntes,Fórtass(e) éxperiár: solet hís ignóscere; múltiCómmittúnt eadém divérso crímina fáto:Ílle crucém scelerís pretiúm tulit, híc diadéma.Как ни велик небожителей гнев, он не скоро настигнет:Если хлопочут они покарать поголовно виновных,Разве успеть им дойти до меня? Я, быть может, узнаю,Что божество умолимо: таких оно часто прощает.Многие делают то же, что я, но судьба их различна:Этот несет в воздаяние крест, а другой - диадему.(Перевод Д. Недовича и Ф. Петровского)Вы найдете в этой стране [ во Франции ] тот самый фанатический дух, во имя которого была принесена в жертву голова кардинала и премьер-министра, который вложил в руку парижского архиепископа кинжал и ввел его в святилище правосудия. Нечего и говорить о том, что оба эти действия нанесли религии больший ущерб, нежели легкомысленный поступок кавалера де Лабарра. Но так уж устроен мир. Ille crucem sceleris pretium tulit, hic diadema. (Вольтер, Рассказ о смерти кавалера де Лабарра.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ílle crucém scelerís pretiúm tulit, híc diadéma
-
7 opera
1. ae [ opus I ]f.1) работа, труд, дело, деяние, усилие, старание, деятельностьoperam in aliquā re consumere (ponere, locare, collocare) C etc. или operam alicui rei tribuere (navare, impendere, тж. in или ad aliquid conferre C) — трудиться над чём-л., прилагать к чему-л. старанияoperae pretium est Enn, C, Sl etc. — дело стоит трудаoperae pretium habere L — быть вознаграждённым за свой трудnon operae est L — не стоит труда, незачемoperam dare alicui rei Ter, C etc. — заниматься чём-л.dare operam, ne... C, Cs, Pt — прилагать усилия (стараться), чтобы не..operam dare tonsori Su — бриться ( у цирюльника)aurium operam alicui dicere Pl или operam dare alicui Pl (sermoni alicujus C) — внимательно слушать кого-л.datā C (deditā C, consultā AG) operā — намеренно, умышленноoperā meā Ter, C etc. — благодаря мне, из-за меняunā et eādem operā Pl — так же точно или в одно и то же время, зараз2) услуга, помощь (operam suam alicui polliceri Sl; operā alicujus uti Cs)operam alicui praestare (dare) Cs — оказывать кому-л. услугуo. forensis C, Nep — судебная защита3) время, досуг (deest mihi o. C)operae est mihi L — у меня есть время ( или желание), тж. мне удобно, ноoperae non est Pl — нельзя, не полагаетсяoperae ubi mihi erit, ad te venero Pl — как только (если) у меня будет время, я приду к тебе4) преим. pl. рабочий день, дневной труд ( quaternis operis aliquid facere Vr)5) произведение, изделиеoperae aranearum Pl — паутина2. m. и f.1) рабочий, подёнщик или подмастерье ( plures operas conducere Col)2) наёмник, наймит -
8 interesse
1) находиться причем, присутствовать, interesse conciliis (1. 1 § 5 D. 3, 1): frumentationibus (1. 12 § 2 D. 49, 16). 2) вмешиваться (1. 9 § 8 D. 48, 19). 3) быть, иметь место, si honesta causa interest (1. 11 D. 47, 2). 4) interest, eсть разница, multum interest inter genus et speciem (1. 10 pr. D. 40, 4. cf. 1. 194 D. 50, 16. 1. 101 pr. eod.);5) interest alicuius, а) важно б) для государства, rei publicae, publ. salutis et securitatis, s. publiсе interest (1. 2. D. 23, 3. 1. 1 D. 24, 3. 1. 1 § 13 D. 25, 4. 1. 65 § 2 D. 36, 1. 1. 4. 5 § 11 D. 39, 1. 1. 44 pr. D. 41, 3. 1. 18 D. 42, 5. 1. 1 § 1 D. 47, 9. 1. 16 D, 49, 1. 1. 13 § 1 D. 50, 12. 1. 14 C. 9, 47);interest, utrum - an (1. 4 § 5 D. 2, 11).
religionis interest (1. 1 § 6 D. 11, 8); в) для частных лиц по отпошению к имущественным выгодам (1. 65 § 5 D. 17, 2. 1. 2 § 3 D. 49, 4. 1. 3 D. 16, 2. cf. 1. 15 pr. D. 46, 1);
interest debitoris, liberari (1. 49 § 6 D. 30. 1. 3 § 5 D. 34, 3. 1. 3 pr. D. 21, 3. 1. 9 § 1 D. 11, 3. 1. 71 D. 21, 2. 1. 3 § 1 D. 47, 13. 1. 19. cf. 1. 3 § 9. 1. 13 D. 10, 4. 1. 8 § 6 D. 17, 1); г) особ. quod s. quantum s. quanti inlerest (alicuius) в учении о вознаграждении за вред и убытки обознач. - положительный вред и потерянную, невырученную прибыль (1. 33 D. 19, 2. 1. 1 § 41 D. 43, 16. 1. 13 pr. D. 46, 8. 1. un. C. 9, 47. cf. 1. 3 pr. D. 2, 10. 1. 4 § 1 D. 10, 1. 1. 3 D. 13, 1. 1. 8 D. 21, 2); также = utilitas (1. 14 D. 2, 11. 1. 1 § 5 D. 43, 4); и в противоположность истинной цене поврежденного предмета, rei aestimatio (certa), pretium (verum), pretii quantitas (1. 3 D. 12, 3. 1. 1 § 20 D. 27, 3. 1. 51 pr. D. 47, 2. 1. 193 D. 50, 16. 1. 12 C. 4, 49. cf. 1. 1 pr. D. 19, 1);
teneri, quod emtoris interest, прот. ut pretium reddat, teneri, praestare, si quid pluris mea intersit, прот. pretium reddere (1. 11 § 18 eod. 1. 33 D. 19, 2); тк. против. quanti ea res est, quantitas (1. un. § 4 D. 2, 3. 1. 21 § 2. 1. 55 D. 9, 2. 1. 4 § 7 D. 39, 2. 1. 38 § 17 D. 45, 1. 1. 179. 193 D. 50, 16); иногда quanti ea res est = id quod. interest (1. 4 § 7 D. 39, 2. 1. 1 § 5 D. 43, 4. 1. 3 § 11 D. 43, 17. 1. 8 § 2 D. 46, 8); также quod interest прот. обязанности платить денежный штраф в случае неисполнения известного обязательства (§ 7 J. 3, 15. 1. 3 D. 2, 5. 1. 41 D. 17, 2. 1. 28 D. 19, 1. 1. 65 D. 45, 1);
quod interest (agentis) прот. quod in litem inratur, quanti in litem iuraverit (1. 64 pr. D. 5, 1. 1. 2 § 1 D. 12, 3. 1. 10 eod. cf. 1. 28 § 1 D. 49, 1. 1. 8 § 1 D. 2, 13. 1. 15 D. 16, 2. 1. 114 D. 45, 1. cf. 1. 60 pr. D. 17, 2. 1. 54 D. 46, 1. 1. 3 § 8. 9 D. 47, 12. 1. 24 D. 50, 17); иногда обозначает interest alicuius только положительный, имущественный ущерб (1. 73 § 1 D. 47, 2. cf. 1. 10. 11. 12. § 1. 1. 14 § 6. 10. 1. 82 § 1 eod.); - b) относиться, касаться, tutores ab eo, cuius interest (= a competente iudice) dati (1. 3 C. 5, 29. 1. 3 C. 3, 2. cf. 1. 11 C. 11, 42);
ad scrinia, quorum interest, transmittere (1. 6 § 23 C. 7, 62).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > interesse
-
9 dicis gratia
для формы, для виду: pretium dicis causa = pretium fictum;saepe ad hoc commodantur pecuniae, ut dicis gratia numerationis loco intercedant (1. 4 D. 13, 6. 1. 1 § 34 D. 29, 5); (Gai. I. 141. II. 103. 104. 252).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dicis gratia
-
10 dicis causa
для формы, для виду: pretium dicis causa = pretium fictum;saepe ad hoc commodantur pecuniae, ut dicis gratia numerationis loco intercedant (1. 4 D. 13, 6. 1. 1 § 34 D. 29, 5); (Gai. I. 141. II. 103. 104. 252).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dicis causa
-
11 abeo
ab-eo, iī (īvī), itum, īre1) уходить, удаляться, ускользать ( ab aliquo)a. ex conspectu Pl, Sl, Cs — скрыться из видуabi quaerere Pl — пойди поищиlectum a. Ap — лечь в постельletum a. Ap — умеретьnon es avarus, abi H — ты не скуп, пусть такabin an non? Pl — уйдёшь ты или нет? ( угрожающе)abi in malam rem (crucem) Pl или in malam pestem malumque cruciatum! C — прах тебя возьми!a. magistratu C — оставлять служебный постscire id quo quaeque abeat res LM — знать, чем всё кончаетсябезл. abibitur Pl — ну, я пойду!, пойдём!2) отходить, отклоняться ( ab aliqua re)a. a jure C — нарушать (обходить) закон3) уклоняться, отказываться ( ab emptione Dig)4) проникать ( in corpus Lcr)5) проходить, миновать, исчезатьabiit annus (hora), dum... Ter, O — прошёл год (час), пока...abierunt! C — их уж нет!6) переходить, становиться, превращатьсяabit res a consilio ad vires vimque pugnantium Nep — от переговоров дело переходит к применению прямого насилия (со стороны) сражающихсяa. in vanum Sen — сводиться к нулю, не приводить ни к чему7) восходить, возноситься ( abeunt in nubila montes Sil)8) изменяться9) ( о небесных светилах) заходить (abiens currus, sc. solis H) -
12 accedo
ac-cēdo, cessī, cessum, ere1)а) подходить, доходить, приближаться (ad aliquem C и aliquem Sl, T; ad Aquinum C и Carthaginem PJ; редко с dat.: a. silvis Sil и Aemoniis terris St)a. periclum Pl — пойти на рискa. societatem alicujus T — заключить союз с кем-л.clementer accedi (pass.) posse T (о горах) — дать возможность подняться по отлогому склонуб) идти, приходить ( in senatum C)a. ad amicitiam alicujus Cs — вступать в дружеские отношения с кем-л.2) обращатьсяsenatus supplex accedit ad Caesarem C — сенат обратился к Цезарю с мольбой3) подступать(ся), нападать (ad castra Cs; muros Nep и muris L)ad manum a. Nep — схватиться врукопашную4) походить, быть похожим5) приступать, приниматьсяa. ad rem publicam C — посвятить себя государственной деятельностиa. ad vectigalia C — взять на откуп доходыa. ad hastam Nep, L — принимать участие в торгах6) присоединяться, соглашаться (a. alicui Lcn; opinioni alicujus Q)a. ad condiciones C — согласиться на условияa. ad sententiam alicujus Pl и sententiae alicujus Q — примкнуть к чьему-л. мнениюin funus a. C — присоединиться к похоронному шествию7)а) прибавляться, увеличиваться, растиnihil a. potest ad eam rem C — к этому добавить нечегоquo plus aetati ei accederet... C — чем старше он становился...б) безл.huc (eo) accedit, quod (ut)... C — к этому присоединяется ещё то (обстоятельство), что...ad senectutem accedebat etiam, ut caecus esset C — (Аппий Клавдий) был стар и вдобавок слеп8) бросаться, ударять9) возникать, появляться, пробуждаться (dolor accedit V; febris accedit C) -
13 accendo
I ac-cendo, cendī, cēnsum, ere [ad + *. cando = candeo ]1) зажигать (lumen de lumine Enn; lucernam ex ara Ph; rogos V); разжигать, разводить ( ignem V); раздувать ( ignem flatu QC)a. aras O — возжечь огонь на жертвеннике2) накалять, раскалять (vapor solis accendit arenas QC; ferrum accensum igni PM)3) освещать, озарять (luna radiis solis accensa C; oriens accendit undas VF)4) воспламенять, разгорячать, возбуждать ( aliquem contra Sl или in aliquem L); подстрекать, подбадривать ( bello V — dat.; ad certamen T; ad fortiter agendum Q); разжигать, развязывать ( seditionem L); побуждать к восстанию ( militem T)5) разжигать, усиливать (invidiam, vim venti L)6) повышать ( pretium Sen)7) вызывать (dolorem T; sitim QC)II accendo, ōnis m.подбадриватель, подстрекатель Tert -
14 adjicio
ad-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]1) добрасыватьvoces adjectae (sc. ad aures) C — донёсшиеся (до нас) голоса2) набрасывать, закидыватьmanum a. alicui rei VP — наложить руки на (захватить) что-л.3) причинять, наносить ( vulnera corporis T)4) обращатьa. oculos ad aliquid( ad aliquem) Pl, C и alicui rei C — обращать свои взоры на что-л. (на кого-л.) (с вожделением)a. animum ad aliquem (ad aliquid) T, L или alicui (alicui rei) Pl, L — обратить внимание на кого(что)-л.5) присоединять, прибавлять (aggerem ad munitionem Cs; ad bellicam gloriam laudem doctrinae C)a. latitudinem alicui rei QC — увеличить ширину чего-л.a. celeritati CC — ускорять(huc) adjice O, Sen etc. — сюда добавь, т. е. учти также6) приделывать, пристраивать ( vallo loricam Cs)8) всыпать ( olivas in vas Col); вливать ( sextario aquae dodrantem mellis Col)9) придавать, внушать ( animos alicui O)alicui terrorem a. L — навести ужас на кого-л -
15 appretio
-
16 arrideo
ar-rīdeo, rīsī, rīsum, ēre1) смеяться вместе (с кем-л.)a. ridentibus H, Sen — смеяться со смеющимися, отвечать смехом на смех2) улыбаться при виде (чего-л.) или в ответ (на что-л.) (a. alicui и alicui rei T, Sen, M etc.)a. aliquid C — подсмеиваться над чём-л.3) благоприятствовать (quum tempestas arridet Lcr)4) нравиться, приходиться по вкусу ( valde alicui C) -
17 arrogo
ar-rogo, āvī, ātum, āre1) присваивать, приписывать, придаватьex alienā virtute sibi a. Sl — присваивать себе чужую доблестьsibi sapientiam a. C — приписывать себе мудростьscire velim, chartis pretium quotus arroget annus H — желал бы я знать, какая давность придаёт сочинению ценность (т. е. сколько лет должно пройти, чтобы сочинение приобрело ценность)nihil non armis a. H — предоставить оружию решить всё (т. е. всё добыть оружием)2) запрашивать, спрашиватьVenus arroget te Pl — пусть Венера спросит тебя, т. е. поклянись перед лицом Венеры4) юр. назначать, приставлять ( одно должностное лицо в помощь другому)consuli dictatorem a. L — назначить сверх консула ещё и диктатора -
18 avare
-
19 constituo
cōn-stituo, uī, ūtum, ere [ statuo ]1) ставить, помещать (bovem ante aram VM; aliquem ante pedes alicujus C); складывать, класть ( arma in templo C)c. aliquid ante oculos C — представить (вообразить) что-л.c. naves in alto Cs — стать на якорь в открытом мореc. agmen или signa Cs — остановиться с войском2) выстраивать, располагать (legiones pro castris Cs; pedites in colle QC; classem apud Salamīna Nep); расквартировывать ( praesidia circum Narbonem Cs)3) формировать (legionem ex. veterānis C)4) поселять, водворять ( plebem in agris publicis C)c. domicilium sibi Nep — поселиться5) устанавливать, утверждать, вводить (concordiam C; pacem C, Nep)posteaquam victoria constituta est C — после того как победа была окончательно утверждена6) составлять, приобретать ( auctoritatem sibi Nep)c. amicitiam cum aliquo C — заключить дружбу с кем-л.7) назначать, избирать (aliquem in quaestōris loco C; aliquem regem Cs)8) устраивать, приводить в порядок (rem familiarem C; Chersonēsum Nep; civitatem Su)senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est C — старость, крепкая благодаря основам, заложенным в молодостиbene de rebus domesticis constitutus C — обзаведшийся хорошим домашним хозяйством, домовитый хозяин9) учреждать (ludos quinquennales Su; vectigal C); основывать, строить (castella Cs; urbem Nep etc.); возводить, устанавливать, воздвигать (alicui statuam Nep; turres Cs); организовывать, создавать (regnum populumque Just; potestatem decemviralem Nep)10) постановлять, назначать, определять (diem nuptiis Pl; poenam alicui C, Q; pretium frumento C)11) юр.c. actionem C и litem Pt — возбудить (судебное) делоc. crimen in aliquo C — подать жалобу на кого-л.c. quaestionem C, Q — начать следствие12) сговариваться, уславливаться, назначать (c. locum Ter; tempus C etc.; mercēdem alicujus rei C)c. alicui J — назначить кому-л. свиданиеut erat constitutum C — как было условлено, по уговору13) решаться (constituo abire или ut abeam Pl etc.) -
20 depretio
dē-pretio, āvī, ātum, āre [ pretium ]обесценивать, недооценивать, низко ставить (aliquid Dig, Tert, Sid и aliquem Tert)
См. также в других словарях:
PRETIUM — apud Papinianum, l. Responsor. tit. 3. in LL. Luitprandi R. Longob. tit. 60. §. 1. alibique passim, compositro seu molcta est pecuniaria homini imposita, qui alterum occiderat, secundum eius aestimationem seu secundum eius natales. ALia enim erat … Hofmann J. Lexicon universale
Pretĭum — (lat.), 1) Werth, Preis, Kaufpreis; 2) Belohnung; P. affectionis, Geschenk der Liebe od. Dankbarkeit, als Besitz bes. hoch gehalten … Pierer's Universal-Lexikon
Pretĭum — (lat.), Preis, Belohnung, Geld; daher P. affectionis, soviel wie Affektionswert (s. d.); Liebesgabe, Freundschaftsgeschenk … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Pretium — Pretĭum (lat.), Wert, Preis; P. affectiōnis, Affektionswert (s. Affektion) … Kleines Konversations-Lexikon
Pretium — Pretium, lat., Werth, Kaufpreis; Belohnung; p. affectionis, Liebesgabe; pretiös, werthvoll; geziert (im Betragen); Pretiosen, Kostbarkeiten … Herders Conversations-Lexikon
pretium — index bribe, charge (cost), price, ransom, worth Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
Pretium — Pre|ti|um das; s, ...tia <aus gleichbed. lat. pretium> (veraltet) Wert, Preis, Belohnung … Das große Fremdwörterbuch
pretium doloris — ● pretium doloris nom masculin (latin pretium doloris, prix de la douleur) Indemnisation des souffrances, dommages et intérêts accordés par les tribunaux à titre de réparation de la douleur physique ou morale éprouvée par la victime d un… … Encyclopédie Universelle
Pretium doloris — (littéralement du latin : « le prix de la douleur ») est un terme employé pour désigner le dommage lié aux souffrances physiques et morales d un individu (par exemple, les douleurs liées à une blessure, préjudice moral dû à la… … Wikipédia en Français
Pretĭum labŏrum non vile — (lat.), »Kein geringer Preis für alles Mühen«, Devise des österreichischen Ordens vom Goldenen Vlies … Meyers Großes Konversations-Lexikon
pretium\ doloris — [ presjɔmdɔlɔris ] n. m. inv. • d. i.; loc. lat. « prix de la douleur » ♦ Dr. Dommages et intérêts accordés par un tribunal à la victime d un fait dommageable, en compensation des souffrances physiques endurées par elle … Encyclopédie Universelle